Wojenne straty zamku malborskiego

Urodzony 15 stycznia 1590 roku w Malborku Gerhard hr. Denhoff (Dönhoff, Dynoff) był najmłodszym synem Gerharda, wojewody dorpackiego oraz Małgorzaty von Zweiffel.

W młodości zdobywał szlify w rzemiośle wojennym na dworze elektora brandenburskiego Jerzego Zygmunta Hohenzollerna. Brał udział w wielu bitwach nad Renem i w Niderlandach. W roku 1617 został dworzaninem królewicza Władysława Zygmunta (przyszłego króla Władysława IV Wazy), zyskując jego szacunek i zaufanie. W roku 1621 uczestniczył w kampanii chocimskiej na czele własnego regimentu. W latach 1624–1625 towarzyszył następcy tronu w jego edukacyjnej Grand Tour po Europie, poznając wraz z nim historyczne miejsca, wybitnych ludzi, zabytki architektury oraz sztuki. Następnie, w latach 1626–1629, walczył ze Szwedami w rejonie ujścia Wisły i wsławił się obroną Torunia obleganego przez oddziały feldmarszałka Hermanna von Wrangla. Obdarzony wielkim zaufaniem monarchy był jednym z głównych realizatorów jego bałtyckiej polityki. Uczestniczył w podróżach dyplomatycznych ważnych dla polskiej racji stanu. W 1635 roku stanął na czele Komisji Okrętów Morskich i zajął się organizowaniem floty królewskiej oraz ufortyfikowaniem wybrzeża, budując u nasady Półwyspu Helskiego, w Kazimierzowie i Władysławowie dwie bazy. Rok później król nadał mu ekonomię malborską. W roku 1642 wraz z kasztelanią gdańską otrzymał godność senatorską, a w następnym urząd wojewody pomorskiego i podskarbiego pruskiego. Po śmierci Cecylii Renaty, pierwszej żony Władysława IV, w roku 1645 prowadził z posłem francuskim rokowania dotyczące zaślubin owdowiałego króla z księżniczką francuską Marią Ludwiką Gonzagą. W latach 1647–1649 z jego inicjatywy Tomasz Hertmański odbudował spalone przez nieuwagę załogi w maju 1644 roku dachy nad skrzydłem północnym i zachodnim Zamku Wysokiego. O tym wydarzeniu przypominała przez kilka następnych stuleci umieszczona na dachu kościoła Najświętszej Marii Panny sygnaturka z chorągiewką wiatrową, na której znajdował się herb rodu Denhoffów. Wojewoda pomorski zmarł 23 grudnia 1648 roku w Malborku, a pochowany został 24 marca 1649 roku w kościele Mariackim w Elblągu.

 

Jego portret został wpisany w architektoniczną arkadę, poniżej której widniał w płycinie łaciński napis wymieniający godności i urzędy malborskiego dostojnika oraz sygnatura autora. Przedstawiał on dojrzałego mężczyznę w zbroi płytowej łagodnym wzrokiem spoglądającego w dal. Twarz modela pokryta była delikatnym zarostem ze spiczastą bródką. Pod szyją opadał na ramiona kołnierz z ażurową koronką. Półdługie, faliste włosy z przedziałkiem zakrywały czoło. W głębi kompozycji, za rzeką odtworzona została panorama zachodnia zespołu zamkowego w swym jeszcze średniowiecznym gotyckim kształcie. Po prawej stronie widoczna była sylweta Zamku Wysokiego z kościołem NMP i wieżą główną z renesansowym hełmem oraz nieco oddalony odeń, lekki w swej strukturze, Pałac Wielkich Mistrzów z narożnymi wieżyczkami na koronie murów. Po lewej zaś rozciągały się zabudowania Przedzamcza ze spichlerzami i Wieżą Maślankową na północy.

 

 

 

Justyna Lijka